Pečuj – grad posle koga postajete bolji ljudi
U jugozapadnom delu Mađarske u Baranjskoj županiji, u podnožju planine Meček, smešten je jedan od najvećih i najlepših gradova Mađarske – Pečuj. Od prvih praistorijskih tragova pa do moderne istorije, Pečuj je bio meta mnogih naroda koji su u njemu živeli, radili i gradili. Upravo zahvaljujući toj činjenici, Pečuj je izrastao u grad različitih kultura, grad koji odiše posebnim duhom i šarmom – utoliko su znamenitosti Pečuja koje možete obići zanimljivije. Zato pročitajte korisne informacije za putovanje u Pečuj.
Smatra se da je prvobitni naziv Pečuja bio Sophiane, da bi se tokom srednjeg veka pojavljivao pod imenom Pet bazilika, a naziv Pečuj prvi put se pojavjuje u knjigama iz XIII veka. Sve nacije koje su ovde obitavale dale su lični pečat ovom nesvakidašnjem gradu. Od Kelta, preko Rimljana, Slovena, Avara, Mađara, Turaka, Hrvata, Srba, Pečuj je postao svojevrsni muzej na otvorenom.
Korisne informacije
- valuta: evro
- jezik: mađarski
- klima: najhladniji mesec je januar, a najtopliji jul; grad je najprijatniji za posetu tokom avgusta i septembra, kada se temperature kreću oko 20 stepeni.
Cene u Pečuju
Za povoljne destinacije u Evropi, Pečuj je oštra konkurencija! Naši turisti uglavnom posećuju zbog povoljnih cena, i to najčešće Segedin, ali ni Pečuj nije skup. Ovo je gostoprimljiv grad bez obzira na budžet kojim raspolažete. U ovoj varoši možete potrošiti od 3 do 10 evra za porciju nekog lokalnog ili internacionalnog specijaliteta, popiti piće za 1-2 evra, naručiti buteljku vina 0,75l za oko 3 evra.
Ulaznice u muzeje su u proseku 5 evra. A ukoliko vaše putovanje želite da upotpunite nekom novom krpicom po nižoj ceni, tu je tržni centar Arkad, Meka šopingholičara.
Putovanje u Pečuj – izleti ili vikend?
Ako možete da birate, uvek je bolje vikend putovanje. Pečuj ima dosta smeštajnih kapaciteta gde se možete odmoriti nakon studiozne šetnje. Međutim, ukoliko imate jedan dan na raspolaganju, potrudite se da budete što ranije u ovom gradu ili da sa obližnjeg vidikovca Kalvaria posmatrate njegovo buđenje.
Grad kao što je Pečuj dodatno ulepšava čista priroda koja ga okružuje.
U neposrednoj blizini, nešto kao Fruška Gora, nalazi se planina Meček. Izleti, šetnje ili vikend opuštanje dozvoljavaju stanovnicima Pečuja, a i svima koji posete ovaj grad, upijanje prirode baranjske županije.
Kako stići do Pečuja?
Ovaj mađarski grad nalazi se blizu granice sa Hrvatskom na oko 40 kilometara od graničnog prelaza Donji Miholjac. Na raspolaganju vam je nekoliko varijanti – svakako nećete dugo putovati, jer od Pečuja do Beograda ima samo 334 kilometara. Možete ići vozom, autobusom ili kolima, a tu je i jedini gradski aerodrom, Pecs-Pogany International Airport.
Atrakcije Pečuja
Ima se šta videti u Pečuju – grad ima bogatu istoriju i radi se na očuvanju tradicije i kulture. Ovde je oduvek živelo mnoštvo ljudi različitih nacionalnosti i veroispovesti, posvećenost mirnom suživotu ostavila je veliki trag: verski objekti, muzeji i druge ustanove kulture načičkane su duž celog grada.
Duhovni objekti
Islamski uticaj
Na glavnom gradskom trgu, Sečenji trgu, smeštena je jedna neobična građevina – Kasim Pašina džamija, odnosno rimokatolička crkva. Istorijski gledano ona je i jedno i drugo.
U vreme turske vladavine, Kasim paša je srušio Vartolomejevu hrišćansku crkvu iz X veka i sredinom XVI veka podigao džamiju. Od prvobitnog oblika džamije, danas je sačuvana četvorougaona osnova, sa koje je srušen minaret i postavljena kupola. Unutrašnjost džamije, odnosno, današnje crkve ispunjen je hrišćanskim freskama i oltarom sa jedne strane i stihovima kurana i dela za islamsku molitvu sa druge strane. Kao znak suživota hrišćanstva i islama na kupoli se nalazi polumesec nad kojim stoji krst. Danas je ovo najprepoznatljivija građevina u Pečuju.
Za razliku od ove džamije, u Pečuju postoji i džamija Hasan paše Jakovalija, aktivna džamija iz XVI veka, koja se koristi kao bogomolja muslimanskog življa.
Od katedrale do bazilike
Kao odraz svoje duhovnosti, katoličko stanovništvo podiglo je katedralu Svetog Petra i Pavla. Prvobitna katedrala sagrađena je u XI veku na mestu rimskih katakombi.
Od tada pa do danas menjala je svoju namenu, naročito u vreme Mongola, a posebno Turaka koji su je pretvorili u magacin oružja. Nakon povlačenja Turaka, katedrala je bila prilično urušena. Tokom XVIII veka Mađari su odlučili da je obnove. Velika pažnja posvećena je obnavljanju i izgradnji prema nacrtima autentične katedrale. Danas ova katedrala predstavlja impozantan objekat u kome se čuva drugo najveće zvono u Mađarskoj, odmah posle Budimpešte, odnosno treće u Evropi.
Unutrašnjost katedrale je veoma lepo uređena, sa pozlaćenim oltarom i jednim od najlepših orgulja u centralnoj Evropi. Godine 1991. Papa Jovan Pavle II darivao je katedralu titulom bazilike.
Tragom života Jevreja
Krajem XVIII veka na današnjem trgu Lajoša Košuta, nastala je jevrejska sinagoga i škola. Ono što je specifično za nju, jeste natpis kojim se pozivaju svi narodi, bez obzira na veroispovest, da mogu koristiti ovo mesto za svoju molitvu. Za razliku od škole koja više nije aktivna, mala kapela sinagoge koristi se za povremene potrebe jevrejske zajednice.
Srbi u Pečuju
U Pečuju danas živi i radi 9 nacionalnih manjina, a među njima su i Srbi, koji danas čine 1% autohtonog življa.
Najviše Srba okuplja se oko novoizgrađene srpske pravoslavne crkve posvećene Svetom Androniku i Juniji koju je, nakon izgradnje 2015. godine, osveštao patrijarh srpski Irinej. Stara kapela pretvorena je u muzej, odnosno crkveno umetničku zbirku sa eksponatima srpske crkvene umetnosti iz perioda od XVIII do XX veka.
U ovoj zbirci svoje mesto pronašle su restaurirane ikone srpskih crkava sa teritorije Mađarske. Zanimljivo je da je ovo prva Srpska pravoslavna crkva izgrađena na teritoriji Mađarske nakon dugog perioda od jednog veka. Crkva se nalazi stotinak metara od Kasim Pašine džamije.
UNESCO baština
U neposrednoj blizini Bazilike Svetog Petra i Pavla, nalaze se neke od najzanimljivijih turističkih atrakcija: Cella Septichora, ranohrišćanska nekropola izgrađena krajem IV veka, i ranohrišćanski mauzolej koji je sastavni deo bazilike.
Obe lokacije usko su vezane za pogrebne običaje Rimljana. Početkom XXI veka vršena su temeljna iskopavanja katakombi i pronađene su kapele i zgrade sa muralima i ukrasima visoke kulturne i umetničke vrednosti. Cella Septichora sastoji se od sedam podzemnih prostorija sa izvandredno sačuvanim slikama iz ranog hrišćanstva. Veliku atrakciju predstavlja stakleni krov, koji je ujedno i deo samog trga, tako da je moguće posmatranje nekih delova bez ulaska u same katakombe. Od 2000. godine oba objekta uvrštena su na listu svetske kulturne baštine.
Kulturni spomenici
Grad muzeja
Pored značajnih duhovnih objekata, Pečuj je 2010. godine poneo i titulu Grada kulture, zajedno sa Esenom i Istanbulom. Veliki broj muzeja koji se nalaze u ovom gradu, posebno Kaptalan ulici opavdava status grada kulture. Pored pomenutog Muzeja grobnica (Cella Septichora), Muzeja kamenja (kapela iz IV veka), u Pečuju se nalaze i nesvakidašnji muzeji: železnice, lutkarski muzej, muzej medvedića… Međutim, ono po čemu je Pečuj posebno poznat jeste Muzej Žolnai, kulturni kvart Žolnai keramike i Mauzolej Žolnai.
Žolnai keramika vodi poreklo iz 1852. godine, kada je Mikloš Žolnai otvorio svoju fabriku za proizvodnju keramike. Nakon 14 godina pored keramike počinje i proizvodnja porcelana, koja dobija međunarodno priznanje i značaj. Godine 1890. počinje specifičan način proizvodnje porcelana nakon koga porcelan dobija posebnu boju – eosin ili „boju svetlosti“. Sam proces ove proizvodnje do danas je ostao tajna.
Druga specifičnost Žolnai keramike jeste pirogranit keramika, koja nastaje pod visokom temperaturom. Ova keramika, budući da je veoma otporna na spoljašnje uslove, koristi se za ukrašavanje fasada mnogih objekata ne samo u Pečuju i Mađarskoj, nego u mnogim velikim svetskim centrima.
Postoji podatak da oko 1000 objekata u svetu ima pirogranit keramiku, među kojima je i fasada hotela Moskva u Beogradu.
U Pečuju je posebno poznata ukrasna Žolnai fontana sa otvorima od volovskih glava presvučenih Žolnai eosinom. Veliki broj objekata ukrašen je Žolnai pirogranitom, međutim po svojoj lepoti posebno se izdvaja zgrada pošte.
Muzej Žolnai, kao i većina drugih muzeja, nalazi se u Kaptalan ulici. Ovde se nalaze primerci Žolnai keramike i porcelana kao svedoci različitih etapa u razvoju ovog svojevrsnog brenda.
Posebnu draž Pečuja čini tzv. Kulturna četvrt Žolnai koja je izgrađena i uređena u projektu Pečuj grad kulture 2010. godine. U ovom kvartu nalaze se ili su preseljene brojne kulturne institucije, univerzitetski centar, planetarijum, parkovi, lutkarsko pozorište i druge animacije za decu i svakako Žolnai kermika. Poseban značaj imaju zgrade u kojima je poseban način kroz izložbe predstavljena istorija i fabrika Žolnai proizvoda. Ovaj kvart posebno je zanimljiv budući da se na otvorenom održavaju kreativne radionice i mnoga zanimljiva kulturna dešavanja, a jednom mesečno održava se Sajam umetnosti.
Upravo u ovom kvratu nastala je jedna od najakustičnijih koncertnih dvorana u okviru Kodali centra. U ulici iznad Žolnai kvarta nalazi se Žolnai mauzolej ili kako ga mnogi nazivaju Pečujski Panteon. Na uzvišenju, sa koga se vidi fabrika, Mikloš Žolnai je 1900. godine podigao ovaj mauzolej u čast svoga oca, koji je ovde i sahranjen. Do samog mauzoleja stiže se stazom ukrašenom sa 42 statue lavovskih glava.
Kuturna institucija u Pečuju od velikog značaja je svakako zgrada Mađarskog Narodnog pozorišta nastala u XVII veku, kao pozorište nemačke buržoazije. Tokom XIX veka ono postaje mađarsko pozorište koje je krajem XIX veka srušeno u zemljotresu. Početkom XX veka gradi se i otvara novo zdanje, koje neprekidno radi do danas.
Obrazovni centar
Pečuj je jedan od najstarijih univerzitetskih gradova u Mađarskoj. 1367. godine mađarski kralj Anjou osnovao je Pečujski univerzitet. Danas je Pečuj poznat po velikom broju studenata koji ovde izučavaju medicinu, pravo, ekonomiju, umetnost. Zanimljiva je informacija da Pečuj ima organizovanu nastavu na romskom jeziku na svim obrazovnim nivoima, od vrtića do fakulteta.
Grad večnih ljubavi
Kao i u mnogim gradovima, i u Pečuju postoji metalna ograda na kojoj mladi simbolično kačenjem katanaca zaključavaju svoju ljubav. Smatra se da ovaj popularni običaj vodi poreklo još iz XIX veka i da je Pečuj mesto odakle je taj običaj i krenuo.
Kulturno – istorijski spomenici
Pored verskih i kuturnih objekata, Pečuj je grad sa velikim brojem spomenika posvećenim poznatim mađarskim vođama, junacima i umetnicima. Veliki broj tih spomenika nalazi se na mestima gde se građani najviše okupljaju – trgovima.
Tako se na najpoznatijem Sečenji trgu nalazi spomenik Janošu Hunjadiju ili Sibinjanin Janku, poznatom borcu protiv Turaka. Na istom trgu nalazi se tzv Stub kuge ili spomenik Svetog trojstva. Slični spomenici nalaze se u svim većim gradovima u Evropi, a nastali su na mestima gde su se građani tokom XVII veka molili bogu za spas od kuge koja je harala u tom periodu i odnosila brojne žrtve.
Na trgu Lajoša Košuta nalazi se istoimeni spomenik jednom od najpoznatijih vođa tokom Mađarske revolucije 1848. godine .
Kraljeva ulica
Kada završite sa obilaskom znamenitosti Pečuja, odslušajte neku klasičnu kompoziciju sa Gradske kuće. Nakon toga, vreme je da se kraljevski okrepite nekim od mađarskih specijaliteta.
Ukoliko želite da budete u centru zbivanja, na glavnoj džadi, zauzmite poziciju u nekom od lokala u Kiralji(Kraljevoj) ulici, glavnom šetalištu u Pečuju. Preporuka je da probate poznate mađarske poslastice: Doboš tortu koju je 1885. godine prvi put napravio Jozef Doboš, Esterhazi tortu koja vodi poreklo iz XIX veka ili savršene žerbo kocke sa kraja XVIII veka.
Sa decom ili bez njih?
Uvek birajte putovanje sa decom – naučićete ih kulturi putovanja i širenju vidika, a vi ćete za koju deceniju biti ponosni na vreme koje ste kvalitetno provodili sa njima. A u Pečuj sa decom? Uvek. Zoološki vrt i vožnja malim panoramskim vozićem predstavljaće za klince nezaboravno iskustvo.
Kada jednom gradu čije ulice odišu istorijom, čiji su parkovi i trgovi puni mladih, načitanih ljudi, različitih nacionalnosti, dodamo činjenicu da se na ovim prostorima već 2000 godina gaji vinova loza i pije božansko piće, sasvim je razumljivo zašto ovaj grad odiše nekom posebnom energijom. A ukoliko ste strastveni ljubitelj vinske kulture, planirajte vreme za posetu vinskom gradiću Vilanji, u neposrednoj blizini Pečuja.
Dobijanjem statusa grada kulture, Pečuj je maksimalno iskoristio sredstva za obnavljanje i vraćanje starog sjaja svog lica koje je vekovima gradio. Nakon 2010. ovaj grad je postao cilj mnogobrojnih turista širom Evrope. Budite i vi jedan u nizu znatiželjnih posetilaca, koji nakon obilaska ovog grada i upijanjem njegove atmosfere, postaje duhovno i kulturno oplemenjen, mentalno i fizički relaksiran, za ljubav i umetnost otvoren.