Tadž Mahal – hram ljubavi
“Samo neka ova suza, ovaj Tadž Mahal, blista besprekorno svetlo na obrazu vremena, uvek i zauvek.” – Rabindranat Tagore
Tadž Mahal je oličenje mogulske umetnosti i jedna od najpoznatijih građevina na svetu. Ogroman mauzolej od belog mermera, izgrađen je u Agri između 1631. i 1648. godine u državi Utar Pradeš. Predstavlja dragulj muslimanske umetnosti u Indiji i remek delo svetskog nasleđa.
Istorija ovog mauzoleja daje dušu njegovoj veličanstvenosti: duša ispunjena ljubavlju, gubitkom i kajanjem. Da nije bilo ljubavi, svet bi bio uskraćen za ovo velelepno zdanje. Primer kako je čovek duboko voleo svoju ženu, da čak i nakon što je ostala prisutna samo u obliku sećanja, bio je siguran da ga nikada neće napustiti. Taj čovek bio je mogulski car Šah Jahan, a njegova ljubav persijska princeza Mumtaz Mahal. Imao je 14 godina kada je upoznao Mumtaz i zaljubio se u nju. Pet godina kasnije, 1612. su se venčali.
Mumtaz Mahal, neodvojivi pratilac Šaha, umrla je 1631. godine, rađajući njihovo 14 dete. Iste godine započeta je izgradnja Tadž Mahala. Zidari, kamenoresci, slikari, kaligrafi, graditelji kupola i druge zanatlije su dovedeni iz čitavog carstva, kao i iz Centralne Azije i Irana. Izgradnja je trajala 22 godine, a učestvovalo je 22.000 radnika i 1000 slonova. Spomenik je izgrađen u potpunosti od belog mermera, koji je donošen iz svih krajeva Indije i Centralne Azije. Nakon potrošenih 32 miliona rupija, Tadž Mahal je konačno završen 1653. godine. Spajajući jedinstveni spoj persijskih, islamskih i indijskih arhitektonskih stilova, Tadž Mahal pruža jedinstveni prizor. Ne samo Tadž, već i strukture pored njega doprinose arhitektonskoj lepoti i umetničkoj lepoti mesta. Čitav kompleks sastoji se iz pet glavnih struktura: Darwaze (glavna kapija), Bageecha (vrtovi), Masjid (džamija), Naqqar Khana (kuća) i Rauza (glavni mauzolej).
Tadž Mahal se prostire na površini od 42 hektara na terenu blago nagnutom od juga ka severu, ka reci Jamuna. Glavna kapija se nalazi na kraju dugog toka, iscrtana kaligrafskim motivima iz Kurana i sa kupolom centralne komore, izgrađena u periodu 1932. do 1938. godine. Originalna vrata ove masivne peščane kapije napravljena su od srebra. Konstruisana je tako da ima funkciju sprečavanja ljudi da dobiju uvid u grob. Sa vertikalnom simetrijom, glavni prolaz u Tadž Mahal ispisan je arapskom kaligrafijom i izgrađen od crnog kamena.
Glavna grobnica Tadž Mahala stoji na kvadratnoj platformi koja je podignuta na 50 metara iznad reke. Četiri minareta na njegovim krajevima su odvojeni, iskošeni i namerno postavljeni na 137 m kako bi istakli sfernu kupolu (58 m u prečniku, 81 m visoku). Na zapadnoj strani grobnice se nalazi džamija, a na istočnoj Naqqar Khana (dom), I obe građevine su izgrađene od crvenog peščara. Ove dve strukture ne samo da daju arhitektonski simetriju već i estetski kontrast boja, odraz jednog od drugog. Besprekorne bašte, bujne I zelene, imaju definisano značenje i simbolizuju duhovnost prema Kuranu. Staze dele svaki od četiri kvartala bašte na 16 cvetnih leja, dok se u svakoj leji nalazi po 400 biljaka. Vrt se smatra najboljim mestom za odmor u čitavom kompleksu.
Iznad grobnica Mumtaz Mahal i Šaha Jahana nalazi se glavna komora sa lažnim grobnicama i perforiranim mermernim ekranima koji se koriste za prenos svetlosti u turbe (pogrebne komore), tipične za mugalske mauzoleje. Tadž Mahal je primer višebojne umetnosti, kako u enterijeru, tako i u eksterijeru. Grob Šaha Jahana se nalazi pored groba Mumtaz Mahal, nikada nije planiran, i nije poremetio savršenu simetriju mauzoleja.
Stoji veličanstveno na obali reke Jamune, i Tadž Mahal je sinonim za ljubav. Naziv “Tadž Mahal” je izveden iz imena Šahove supruge Mumtaz Mahal i znači “kraljica palate”. Čistoća belog mermera, izuzetni ukrasi, drago kamenje koje je korišćeno za izgradnju i živopisno mesto na kome se nalazi, sve je to uticalo na činjenicu da je Tadž Mahal jedno od najposećenijih mesta na svetu koje definitivno treba posetiti jednom u životu, za šta je doduše potrebno detaljno planiranje putovanja jer nije tako blizu. Međutim, dok ne saznate ljubavnu priču koja stoji u pozadini Tadž Mahala, lepota istog ne bi oživela u vašem srcu i umu i umesto toga Tadž Mahal bi bio samo još jedan lep spomenik/zgrada.
Na ivici zore kada prvi zraci sunca udare u kupole spomenika, ono zrači kao nebesko prebivalište, nevidljivo u svetlo zlatnom. U sumrak, pod mesečevim okom, sija kao savršeno isklesan dijamant; pojavljuje se kao senka magične priče, ostavljajući posmatrače pune strahopoštovanja. Arhitektonsko čudo, ponosno stoji kao jedan od sedam svetskih čuda. Bogata lepota ovog vizuelnog spektakla reflektuje priču koja stoji iza njega. Priča o Tadž Mahalu!
Zanimljive činjenice o Tadž Mahalu
Pre nego što je postao car Šah Jahan je bio poznat kao princ Khurram;
Šah se zaljubio u prelepu Arjumand Bano Begum (Mumtaz) i oženio je, ona je bila njegova treća supruga;
Arjumand Bano Begum je Šah Jahan prekrstio u Mumtaz Mahal, što znači “jedina izabranica na dvoru”;
Čak 28 vrsta poludragog i dragog kamenja je korišćeno za ukrašavanje Tadž Mahala:
U zavisnosti od doba dana ili noći, Tadž Mahal je različitih boja. Mnogi veruju da je ova promena obrazac boja koji prikazuje različita raspoloženja žene;
Odlomci iz Kurana su korišćeni kao dekorativni elementi širom kompleksa;
Na stranama pravog groba Mumtaz Mahal, 99 imena Alaha se može naći u obliku kaligrafskih natpisa;
Tadž Mahal je građen po fazama. Za postolje i grob trebalo je 15 godina, dok su u sledećih 5 godina građeni minareti, džamije i kapije;
Različite vrste mermera su upotrebljavane u izgradnji i donešene su iz različitih regiona i zemalja: Radžastana, Pendžaba, Kine, Tibeta, Avganistana, sa Šri Lanke i iz Arabije;
Drago kamenje i Lapis Lazuli (vrsta poludragog kamena) je otkinuto sa zidova Tadž Mahala tokom indijske pobune 1857. godine;
Tadž Mahal godišnje poseti između 2-4 miliona turista, preko 200 000 čine turisti iz inostranstva.
